Alzheimer Hastalığı
Alzheimer dünya çapında 50 milyon kişide olduğu tahmin edilen ve 2050 yılına kadar görülme sıklığının 3 katına çıkması beklenen, ilerleyici, nörodejeneratif bir hastalıktır.
Alzheimer hastalığı (AH), yaygın nörodejeneratif bir hastalık olup, tanısı genellikle hastalık ilerledikten sonra konmaktadır. Günümüzde, hastalığın erken evrelerinde tanı koymaya olanak veren güvenilir ve pratik biyobelirteçlere ihtiyaç vardır. Kan Biyobelirteçleri Alzheimer Hastalığına bağlı klinik semptomların ortaya çıkmasından yaklaşık yirmi yıl önce başlayan değişiklikleri yansıtmaktadır.
Alzheimer Tanısında Kan Biyobelirteçleri
PTau 217 ve pTau 181 Proteinleri
Amiloid birikimi gibi Alzheimer hastalığına özgü beyin değişiklikleri ortaya çıktığında, kanda bazı proteinlerin düzeyi artar. Özellikle p-Tau217, p-Tau181 ve Nuerofilament Light (NFL) isimli proteinler, plazma örneklerinde ölçülebilir. Hafif bilişsel bozukluğu olan bireylerde yapılan araştırmalarda, bu p-Tau proteinlerinin Alzheimer hastalığını belirleme başarıları karşılaştırılmıştır. p-Tau217 ve p-Tau181, Alzheimer’da görülen beta-amiloid plakları ve tau protein düğümleri ile ilişkilidir. Ancak p-Tau217, hem Alzheimer patolojisini saptamada hem de hastalığa bağlı demans gelişimini öngörmede diğerlerinden daha başarılı bulunmuştur.
Bu proteinlerin kanda, serumda ya da plazmada erkenden saptanabiliyor olması, beyinle ilgili bir sorunun çok erken fark edilmesini sağlayabilir. Üstelik bu testler, beyin omurilik sıvısı almak gibi zor ve zahmetli işlemler gerektirmeden sadece kan örneğinden yapılabilmektedir.
Beyninde anormal beta-amiloid birikimi olan kişilerde, kandaki p-Tau217 düzeylerinin zamanla arttığı gösterilmiştir. Bu artış, aynı zamanda beyin hacminde küçülme ve bilişsel gerileme ile de ilişkilidir. Bu nedenle p-Tau217, Alzheimer hastalığını biyolojik olarak tanımlamakta kullanılan önemli bir biyobelirteçtir. Ayrıca, yeni onaylanan anti-amiloid tedavilerinin etkinliğini izlemek amacıyla da kullanılabilir.
Neurofilament Light (NFL) Proteini
Neurofilament Light (NfL) proteini beyindeki ya da sinir sistemindeki hücreler zarar gördüğünde önce beyin omurilik sıvısına, oradan da kana karışır. Kanda tespit edilen NfL seviyesi, beyin ya da sinir sisteminde bir hasar olup olmadığını bize gösterebilir.
Yapılan araştırmalar, Alzheimer, vasküler demans, Parkinson’a bağlı demans ve frontotemporal demans gibi bazı hastalıklarda, kandaki NfL seviyelerinin, sağlıklı insanlara göre daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Lumipulse p-Tau217 ile birlikte pTau181 ve NFL testleri de laboratuvarımızda yapılmaktadır. Bu tür yeni testler Alzheimer hastalığı tanısı için önemli bir adım olmuştur.
Alzheimer Hastalığı Tanısında ve Tedavi takibinde kullanılan; Lumipulse pTau 217, Amerikan İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmış ilk test olarak bildirilmiştir.
Alzheimer Testi
Alzheimer Testi Hangi Durumlarda Önerilir?
Bu ileri teknoloji kan testi özellikle şu durumlarda değerlidir:
- Bilinç bulanıklığı ve hafıza bozukluğu olan bireylerde, özellikle erken evrede Alzheimer şüphesi varsa
- Alzheimer’ın diğer demans türlerinden ayrımında
- PET veya lomber ponksiyon gibi invaziv (girişimsel) testlerin yerine daha az invaziv bir test tercih ediliyorsa
- Nörodejeneratif hastalıkların ilerleme sürecinin değerlendirilmesinde Alzheimer Testi kullanılabilir.
Sık Sorulan Sorular
Biruni Laboratuvarının 17 şubesinden size en uygun lokasyonu seçerek ya da Mobil Sağlık Hizmeti ile evinizde veya iş yerinizde kan örneğinizi verebilirsiniz.
Neurofilament Light, p-Tau 217 ve p-Tau181 proteinlerinin kan seviyeleri açlık veya tokluk halinden etkilenmez. Bu nedenle Alzheimer Testinin günün herhangi bir saatinde aç ya da tok yaptırabilirsiniz.
Genel olarak, Neurofilament Light (NfL), p-Tau 217 ve p-Tau181 testleri öncesinde kesilmesi gereken özel bir ilaç bulunmamaktadır. Bu testler, kandaki biyobelirteç düzeylerini ölçer ve çoğu ilaç bu proteinleri doğrudan etkilemez.
Ancak bazı önemli noktalar vardır:
- Kullanılan ilaçlar mutlaka doktora bildirilmeli
Her ne kadar çoğu ilacın NfL, p-Tau 217 ve p-Tau181 seviyeleri üzerinde doğrudan etkisi olmasa da, doktorunuzun kullandığınız ilaçları bilmesi çok önemlidir. Özellikle şu tür ilaçlar hakkında bilgi verilmelidir:
🔹Kortikosteroidler (kortizon içeren ilaçlar)
🔹Bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlar (immünsüpresanlar)
🔹Nörolojik hastalıklar için kullanılan ilaçlar (örneğin MS tedavisi için kullanılanlar)
🔹Kan sulandırıcılar veya ağır psikiyatrik ilaçlar
Pozitif ya da yüksek sonuçlar, beyin hücrelerinde bir hasar olabileceğini gösterir ama bu mutlaka bir hastalığınız olduğu anlamına gelmez. Bu tür testler genellikle erken uyarı niteliği taşır. Pozitif sonuç beyin sağlığınızla ilgili bir şeylerin değişmeye başladığını gösterebilir.
🔹 Bu sonuçları yalnızca doktorunuz değerlendirebilir.
🔹 Erken tanı, sizi koruma şansı sunar. Bu yüzden pozitif sonuçlar bir son değil, erken müdahale için bir fırsattır.
